Тұщы жер үсті суының жетіспеушілігі көптеген елдерді жер асты суларын белсенді пайдалануға мәжбүр етеді. Қазақстан үшін тұщы жер асты суларының ресурстарын игерудің өзектілігі су тапшылығы проблемаларын шешуде артып келеді. Сумен қамтамасыз ету мәселесі біздің елімізде де өткір тұр. Бізге кейбір аймақтарда сапалы ауыз су жетіспейді, ал басқа аймақтарда жер асты суларының көздері жеткілікті.
ҚР Индустрия және құрылыс министрлігі Геология комитетінің төрағасы Ерлан Ақбаровтың айтуынша, Қазақстанның жер асты сулары қорының 45 пайызы оңтүстік өңірлерде, қалған 55 пайызы республика бойынша таралған. Сондықтан оңтүстік облыстар жер асты суларымен жақсы қамтамасыз етілген. Батыс аймақтарда су мәселесі бар.
У.М.Ахмедсафин атындағы Гидрогеология және геоэкология институтының мәліметтері бойынша елімізде жалпы қоры тәулігіне 44 млн текше метрден астам жер асты суларының 4 мыңнан астам кен орындары мен учаскелері есепке алынды, оның ішінде: 45,6 пайызы, немесе 20 млн. текше метр/тәу – шаруашылық-ауыз сумен жабдықтауға, 48,12 пайыз немесе 21 миллион текше метр/тәу – жерді суаруға, 6,13 пайыз немесе 2,7 миллион текше метр/тәу – өндірістік-техникалық сумен жабдықтауға, және 0,15 пайыз немесе 0,06 млн текше метр/тәу – бальнеологиялық мақсатта. Ал біз бұл қордың 25 пайызын ғана пайдаланамыз.
Жоғарыда баяндалған деректерге сүйене отырып, гидрогеологтар қауымдастығының президенті Данияр Жұмабековтың айтуынша, зерттелген кен орындары бойынша Қазақстандағы орташа су 100 000 000-нан астам адамнан тұратын халыққа (егер орташа есеппен бір адам тәулігіне 0.2 м3 жұмсайтын болса) жеткілікті.
«Жекелеген өңірлердегі су мәселесін шешу үшін тапшылық көріп отырған өңірлерге диаметрі кемінде 2000-3000 мм магистральдық су құбырын тарту жобасын әзірлеп, іске асыру қажет. Осылайша, Қазақстанда су құбыры желісін құру, Мысалы, Батыс Қазақстан облысынан, Ақтөбе облысынан және Қызылорда облысынан Атырау және Маңғыстау облыстарына су құбырын тартып, сол арқылы су құбыры трассасының бойындағы барлық елді мекендерді қамтуға болады. Қазақстанда магистральдық су құбырының салынуы ауыл шаруашылығының трансшекаралық өзендерге тәуелділігін айтарлықтай азайтып, ауыл шаруашылығы алқаптарының көлемін ұлғайтады», - дейді Данияр Жұмабеков.
Ол өңірлердің бір бөлігі көрші мемлекеттердің:: Өзбекстан, Ресей, Қытай және Қырғызстанның су шаруашылығы саясатына тәуелді екенін, олардың аумағынан Ертіс, Сырдария, Жайық, Іле және т.б. Маңғыстау және Атырау облыстарында жергілікті жер бетіндегі ағын сулар іс жүзінде жоқ. Осыған байланысты тұщы су тапшылығын маусымдық әсерлерге азырақ ұшырайтын жер асты суларын пайдалану арқылы толтыруға болады.
«Гидрогеология сала ретінде де, ғылым ретінде де мемлекеттік маңызды міндеттердің тізімінде болуы керек. Қазақстан Республикасының стратегиялық даму жоспарында су ресурстарын пайдалану мен қорғаудың тиімділігін арттыру және гидрогеологиялық саланы дамыту қажеттілігі сөзсіз көрсетілуі тиіс. Гидрогеологтар қауымдастығының ғылыми қызметкерлері «Қазақстанда гидрогеологияны дамыту бағдарламасын» әзірлеу қажет деп есептейді, - дейді сарапшы.
Оның айтуынша, "Қазақстанның гидрогеологиясын дамыту бағдарламасы" жер асты тұщы суларының Ұлттық ресурстарын тиімді басқаруға бағытталуы тиіс..
«Бұл даму бағдарламасының әсері оң болары сөзсіз. Нәтижесі көп күттірмейді және экономиканың көптеген салаларына серпін береді, , ең бастысы - қала мен ауыл тұрғндарын орталықтандырылған ауыз сумен жабдықтау жүйелерімен қамтуды арттырады. Ғылыми негізделген материалдарды іс жүзінде жүзеге асыруға ғалымдар мен тәжірибелі гидрогеологтарды тарту қажет», - деп түйіндеді сарапшы.
