Аспара жер асты суларының кен орны Кеңес заманында 01.09.1982 ж. жағдай бойынша пайдалану қорларын бағалай отырып, "Аспара" және "Меркі" совхоздары мен "Қазақстан" колхозының жерлерін суару мақсатында барланған.
Кен орны Мерке-Аспара өзендерін ағызу конусының Солтүстік сол жағалауында орналасқан
Бұл кен орнының минералдануы 0,15 г/л-ден 0,34 г/л-ге дейін.
Бұл кен орнының нысаналы мақсаты-суару.
Кеңес заманында а+В – 129,6 мың м3/тәулік өнеркәсіптік санаттары бойынша суару мақсаттары үшін жерасты суларының пайдалану қорлары бекітілді.
Қазіргі уақытта жер асты суларының қолданыстағы қорлары суару мақсатында пайдаланылмайды десе де болады.
2023 жылдың тамыз айында Жамбыл облысында су тасқыны болды. Шу және Талас трансшекаралық өзендерінде жер үсті суларының жетіспеушілігі мәселесі туындады.
Меркі жер асты сулары кен орны Жамбыл облысы Меркі ауданында Қырғыз Алатауының Қазақстан бөлігінің етегінде орналасқан. Кен орны Меркі ауылдары мен Андас батыр ауылдарының арасында Меркі және Аспара өзендерінің шығару конустарында орналасқан.
Меркі жер асты суы кен орны алғашында 20 ғасырдың 70-жылдарында Меркі ауданындағы 12 мың га жуық суармалы жерлерді суландыру және сумен қамтамасыз етуді жақсарту және Меркі ауданындағы ауылдарды шаруашылық-ауыз сумен қамтамасыз ету мақсатында барланған.
Бұл кен орнында жер асты суларының пайдалану қорларын қайта бағалау мақсатында қосымша барлау жүргізілді. 01.12.2016 ж. жағдай бойынша жерді суару үшін С1 санаты бойынша тәулігіне 361 645 м3 жерасты суларының пайдалану қорлары бекітілді, Меркі ауданы ауылдарын суару үшін және шаруашылық-ауыз сумен жабдықтау үшін С1 санаты бойынша – тәулігіне 27,355 мың м3. 27 жылдық пайдалану мерзіміне.
Бұл кен орнының минералдануы 0,2 г/л-ден 0,8 г/л-ге дейін.
Кеңес заманында Меркен ауданы аумағында жайылымдық жерлерді суландыру және суару мақсатында 250-ге жуық гидрогеологиялық ұңғыма бұрғыланған. Бұл ұңғымалардың көпшілігі өздігінен ағады.
2022-2023 жылдары Жамбыл облысында ЕҚДБ несиесі шеңберінде Жамбыл облысы бойынша 2022-2023 жылдары әрбір ұңғымаға күтілетін дебиті 60 л/с болатын 46 гидрогеологиялық ұңғыма (тереңдігі 300 м 23 ұңғыма, тереңдігі 200 м 23 ұңғыма) бұрғыланды.
Жамбыл облысы Рысқұлов ауданында жерасты кен орындарын суару мақсатында пайдалану.
Осы аудан аумағында суару мақсатында екі ірі жерасты су кен орындары орналасқан.
Лугов жер асты суларының кен орындары суару мақсатында Жамбыл облысындағы жер асты суларының пайдалану қорлары бойынша ең ірі кен орындары болып табылады. Әкімшілік тұрғыдан бағаланатын алаң ауданның құрамына кіреді. Т. Рысқұлов және Қазақстан Республикасы Жамбыл облысы Меркі ауданы және К-42-XII, К-43-VII, К-43-VI парақтарының бөліктерін қамтиды.
Ең ірі елді мекендерге Ақыртөбе, Луговая темір жол станциялары, Құлан аудан орталығы және Каменка, Жаңатұрмыс елді мекендері жатады. Қалған аумақта тың совхоздардың шаруашылықтары мен филиалдары шашырап жатыр.
Жұмыс аумағы күрделі орографиялық құрылымға ие және екі ауданды қамтиды: таулы – Қырғыз жотасы және Қырғыз жотасынан солтүстікке қарай созылып жатқан тау бөктеріндегі көлбеу жазықты қамтитын жазық.
Таулардың етегінде морфологиялық тұрғыдан барлық жерде айқын көрінбейтін тау бөктеріндегі конустарының шлейфі тар жолақпен көрінеді. Ең үлкені-Қарақыстақ, Молалы өзендерінің конустары.
Ауданда гидрографиялық желі салыстырмалы түрде жақсы дамыған. Жер үсті ағындарының таралуында белгілі бір заңдылық бар: ендік, жақсы және әлсіз суарылатын жолақтар ажыратылады. Таулы аймақ жақсы суарылады, ал жазық аймақ нашар суарылады, өйткені таудан ағатын көптеген өзендер конустарының борпылдақ шөгінділер жолағында суын жоғалтады. Облыстың жер үсті сулары ірі өзендер: Құрағаты, Молалы, Қарақыстақ алаптарына дейін. Барлық өзендер әдетте таулы болып табылады. Олардың таулы бөлігіндегі ұзындығы 25-35 км шамасында
Жазықтағы ең үлкен жер үсті ағындары-Құрағаты өзені-Шу өзенінің сол саласы. Құрағаты Луговая станция ауданында пайда болып, Орта-жоғарғы төрттік аллювиалды-пролювиалды шөгінділердің жер асты суларының сынуы есебінен қалыптасады. Өзен ұзындығы 151 км-ді құрайды, ені 4-тен 10 м-ге дейін өзгереді, тереңдігі сирек 1,0 м-ден асады. Өзендегі су тасқыны сәуірдің басынан мамырдың ортасына дейін болады
Луговское жер асты суларының кен орны Шу-Талас ойпатының оңтүстік-батыс шеткі бөлігінде тау бөктеріндегі жартылай көлбеу жазықта орналасқан және тау бөктеріндегі көлбеу жазықтың рифтері және орта-жоғарғы төрттік және төменгі төрттік жастағы конустарының пролювиалды және аллювиалды-пролювиалды шөгінділерімен шектеседі. Кен орны шегінде 7 Сулы Горизонт бөлінеді. Орта-жоғарғы төрттік аллювиалды-пролювий шөгінділерінің сулы горизонт кешені ең перспективалы болып табылады, одан жер асты суларының қоры есептелді.
Тәуелсіздік кезеңінде бұл жер асты суларының кен орнын бекітілген пайдалану қорларын 10% - дан аспайтын мөлшерде пайдаланылды. Кен орындарының жер асты суларының пайдалану қорлары тәулігіне А+В – 289 мың м3 өнеркәсіптік санаттары бойынша және С1 және С2 санаттары бойынша тәулігіне 362 мың м3 құрайды. Мәскеуде КСРО Мемлекеттік қорлар комитетімен 25 жыл қызмет ету мерзіміне бекітілген. Бұл жер асты суларының кен орны қорларын қайта бағалау үшін қосымша барлауды қажет етеді.
Жерді суару үшін жер асты суларының бекітілген пайдалану қорының 90 пайызын алсақ та, тәулігіне 586 мың м3 судың орасан зор көлемін аламыз.
Бұл су көлемін пайдалану Жамбыл облысының Т.Рысқұлов ауданындағы суармалы жер көлемін едәуір ұлғайтуға мүмкіндік береді..
Подгорненское жер асты суларының кен орны Шу-Талас ойпатының оңтүстік-батыс бөлігінде орналасқан. Әкімшілік жағынан бағаланатын аудан Жамбыл облысы Байзақ ауданы мен Т.Рысқұлов ауданының құрамына кіреді. Бұл жер асты суларының кен орны Ақшолақ (Байзақ ауданы) және ауыл Көкдөнен (Т. Рысқұлов ауданы) станция арасында орналасқан.
Подгорный жер асты суларының кен орны Кеңес заманында аталған аудандардың жерлерін жалпы көлемі 7 мың га суару мақсатында, сондай-ақ Құмарық пен Алғабас елді мекендерін және Ақшұлақ, Ақыртөбе, Мульдыбай теміржол станцияларын шаруашылық-ауыз сумен жабдықтау үшін барланған.
Тәуелсіздік кезеңінде бұл жер асты суларының бекітілген пайдалану қорларының 10% - дан аспайтын мөлшерде пайдаланылды. Кен орындарының жер асты суларының пайдалану қорлары тәулігіне а+В – 345,6 мың м3 өнеркәсіптік санаттар бойынша құрайды. Мәскеуде КСРО Мемлекеттік қорлар комитетімен 25 жыл қызмет ету мерзіміне бекітілген. Бұл жер асты суларының кен орны қорларын қайта бағалау үшін қосымша барлауды қажет етеді.
Егер сіз жерді суару үшін жер асты суларының бекітілген пайдалану қорларының 90% - алсаңыз да, сіз тәулігіне 311 мың м3 судың үлкен көлемін аласыз.
Осы су көлемін пайдалану Жамбыл облысы Т. Рысқұлов ауданында суармалы жерлердің көлемін едәуір ұлғайтуға мүмкіндік береді.
